मेरो विचार ,कार्यक्रम र अभियान २०७५

आदरणीय दिदि वहिनीह? तथा दाज ’भाईह? ,
आजको यो महत्वप“र्ण भेलामा मेरो निम्न अवधारणाह? प्रस्त’त गर्दछ’ .
! मैले !! वैशाख २)७५ मा सम्पन्न नेपाली कांग्रेसको केन्द्रीय कार्यसमितिको वैठकमा मेरा केहि अवधारणाह? राखेको थिए . मलाइ विश्वास थियो कि कांग्रेसको केन्द्रिय समितिको वैठकले नेपाली कांग्रेस भित्र विद्यमान समस्याको समाधान मात्र होईन देशले अहिले भोग्न’ परेको जटिल परिस्थितिको समाधान पनि निकाल्ने छ .
मैले आज द’खका साथ भन्न’ पर्दछ, कांग्रेसको त्यो वैठक विना क’नै निष्कर्ष समाप्त भयो . यस्तो जटिल अवस्थामा वसेको कांग्रेसको वैठकले केहि ठोस परीणम निकाल्न’को सट्टा समस्याको जटिलता तिर पनि आफनो ध्यान केन्द्रित गर्न सकेन . आज देशको राजनीति कता गई रहेको छ ? के नेपाली कांग्रेसको केन्द्रीय नेतृत्व गम्भिर छ ?
अहिले किन कांग्रेस बाहेक सबै दलह? एक भए ? कसका वि?द्धमा ?के का लागी ? के कांग्रेस यो देशमा गणतन्त्रको स्थापना र धर्मनिरपेक्ष म’ल’क बनाउन प्रयोग मात्र भएको हो ? के हिजो जन आन्दोलनमा कांग्रेसको नेतृत्वलाई शिरमा राखेर हिडने दलह?ले आज कांग्रेसको उपयोगीता समाप्त गर्न खोजेका ह’न ? के कांग्रेस विनाको नेपालको परिकल्पना गरीएको हो ? )६२ र)६३को आन्दोलनको नेतृत्व गरेको कांग्रेस आज किन र कसरी भ“मिका विहीन अवस्थामा आई प’ग्यो ? यी र यस्तै गम्भिर प्रस्नह? नेपाली राजनीतिमा उठेका छन . यस तर्फ आज कांग्रेस नेतृत्व गम्भिर देखिदैन . यता तिर नेपाली कांग्रेस र नेपाली जनताको ध्यान आकृष्ट गनर्’नै मैले मेरो अभियानको मर्म र उदेश्य बनाएको छ’ .
२—अहिलेकांग्रेसको कार्यकर्ताह?को गला अव?द्ध भएको मैले महस’स गरेकोे छ’ . मैले अहिले प’राना कांग्रेस नेताह?मा निरासा पाएको छ’ ,त?ण प’स्तामा बिद्रोहको भावना पाएको छ’ .आम जनमानसमा नैराश्यता छाएको पाएको छ’ . स्थानीय , प्रदेश र संघीय निर्वाचनमा कांग्रेसको नराम्रो पराजय भयो . हारको जिम्मेवारी कांग्रेस केन्द्रीय समितिले त लियो . तर ती कारणह? के के ह’न ्? कार्यकर्ताह? जान्न चाहान्छन . कांग्रेस नेतृत्व कारणह? कार्यकर्ता साम’ भन्न सकिराखेको छैन . किन कांग्रेस आज प्रभावकारी प्रतिपक्ष पनि रहेन . वर्तमान सरकारको वि?द्ध अविश्वासको प्रस्ताव राख्ने संख्या र हैसियत पनि छैन भने सदनमा हाम्रो के भ“मिका होला . म ठोकेर भन्न चाहन्छ’ ज’न दिन यो देशमा नेपाली कांगे्रस समाप्त ह’नेछ त्यो दिन यो देशमा प्रजातन्त्र र राष्ट्रियता द’वै समाप्त ह’न्छ . आज कांग्रेस त्यहि वाटो तिर गई रहेकोछ . त्यसैले नेपालको राष्ट्रियता र प्रजातन्त्र जोगाउन नेपाली काँगे्रसलाई पहिलेकै अवस्थामा फर्काउन सकिन्छ र यसमा म केहि भ“मिका निभाउन सक्छ’ कि भनेर मैले मेरो विचार र कार्यक्रमलाई अभियानको ?प दिएर आज तपाईह?साम’ उपस्थित भएको छ’ .
३ नेपाली कांग्रेस आफ्नो लामो गौरवमय क्रान्तिकारी ईतिहासको अन्तरालमा अहिले अत्यन्त जटिल मोडमा उभिएको छ . स्थानीय निकायको निर्वाचनमा भएको कांग्रेसको पराजयलाई नेपाली कांग्रेसको केन्द्रीय नेतृत्वले समयमै गम्भिरताप“र्वक नलिई तिनै गल्ती र कमजोरीह?लाई निरन्तरता दिंदा प्रतिनिधिसभा र प्रदेससभा निर्वाचनमा नेपाली काँगेसले नराम्रोसंग पराजय भोग्न’ परेको छ . निर्वाचनमा भएको यो पराजयले नेपाली कांग्रेसले आज आफ्नो साखमात्रै ग’माएको छैन कि राष्ट्रिय तथा अन्तराष्ट्रिय जगतमा समेत यसले आफ्नो लोकप्रियता ग’माएको भन्ने मेरो ठहर छ . पार्टी पराजयका विषयमा केन्दी्रय समितिको वैठकमा समीक्षा भैरहदा यो पराजयको कारण नेपाली कांग्रेसले अवलम्वन गरेको अहिलेको नीतिले होकी, अथवा हामीह?को कार्यशैलीको कारणले हो वा नेतृत्वको अक्षमताले हो ? भन्ने विषयमा गम्भीर ?पमा छलफल ह’न’ पर्ने थियोः, तर द’भाग्र्य त्यस तर्फ हाम्रो गंभीरता देखिएन . अहिले नेपाली कांग्रेसले आफ्नो स्थापनाकालीन नीति र सिद्धान्त एवम् जननायक वी.पी. कोइरालाले अवलम्वन गनर्’ भएको विचार र चिन्तनलाई छोडेको कारण नेपाली कांग्रेस आजको यो द’ःख दायी अवस्थामा आइ प’गेको हो भन्ने मेरो निस्कर्ष रहेको छ . पार्टीको नीति, सिद्धान्त र कार्यक्रम भन्दा सत्तालाई प्राथमिकता दिंदै हामी कहिले उग्रवामपन्थीह?संग अंकमाल गर्न प’ग्यांै भने कहिले उग्रदक्षिणपन्थीह? संग . सिद्धान्त ,निस्ठा र आदर्शलाई भ’लेर हाम्रो वर्तमान नेतृत्व सत्ता केन्द्रित ह’ँदा पार्टी आजको यो अवस्थामा आइप’गेको हो . यसको स’?वात कहाँवाट भयो ? र के आज हाम्रो ऐतिहासिक गौरवशाली पार्टी यो द’राअवस्थामा आई प’ग्न’को कारण पार्टीको सैद्धान्तिक विचलन हो ? यस तर्फ हामी कहिल्यै गंभीर भएनौं . जारी केन्द्रीय कार्यसमितिको वैठकमा पार्टी पराजयको विषयमा समीक्षा गर्न छलफल गरिरहँदा कार्यसमितिका साथीहरू पराजयको विषयमा गहिराईसम्म प’गेर स्वतन्त्र एवम निष्पक्ष ढङ्गले समीक्षा गरी पार्टीलाई गतिशील वनाउन प्रयास गर्ने भन्दा एकले अर्कालाई दोष मात्र थोपरेर आँप’m चोखो बन्ने प्रवृत्ति देख्दा म अत्यन्त मर्माहित भएको छ’ . अन्तमा नेपाली कांग्रेसको वैठकले पराजयको जिम्मा केन्द्रीय समितिले लिने निर्णय गरे पनि पराजयका कारणह?को जानकारी दिइएन . केन्द्रीय समितिको काहाँ के के गल्तीह? भए भन्ने क’रा यथार्थ ?पमा कार्यकर्ता साम’ नआउदा सम्म कांग्रेस नेतृत्वलाई कार्यकताह?ले विश्वास गर्न सक्ने अवस्था छैन . यदि नेपाली कांग्रेस केन्दीय समितिले गरेको गल्तिको कारण गत सबै तहका निर्वाचनमा कांग्रेसको पराजय भएको होे भने प’नः ती गल्तीह? दोहोरीदैनन भन्ने के आधारह? छन जसलाई कार्यकर्ताह?ले विश्वास गर्न सक’न . यत्रो गम्भीर गल्ती गरेको कांग्रेस नेतृत्व अझै सवैतहका कार्यसमितिह? विघटन गरी अविलम्व नया नेतृत्वको लागी निर्वाचन गनर्’को सटा पादवधि सकिए पछि पनि अझै एक वर्ष म्याद थप्ने क’रामा सहमति ह’न’ र कांग्रेस नेतृत्वले त्यहि किसिमको अभिव्यक्ति गरी रहन’ कार्यकर्तामाथिको घोर अपमान हो र लोक तन्त्रको खिल्ली उडाउन’ हो भन्ने मेरो ठहर छ .
(४) पार्टी विधान अन’सार !! जनाको बनाउन’ पर्ने संसदीय समितिलाई २५ जनाको वनाउदा पनि हामी सबै मौन रह्यौं . जिल्लावाट सिफारीस नगरीएका व्यक्तिह?लाई टिकट दिंदा र एक ठाउँवाट सिफारीस गरिएका व्यक्तिलाई कहि कतै सिफारिस नै नभएको अर्को ठाउँमा टिकट दिंदा हामी कोही वोलेनौ . कार्यसमितिको क’रै छोडौ संसदीय समितिमा पनि छलफल नै नगरी भागवण्डाका आधारमा विना निर्णय टिकट वितरण गर्दा कार्यसमितिको साथीहरूको भ“मिका व’झी नसक्ने गरी किन मौन रह्यो ? विधान विपरित वनेको संसदीय वोर्डका सवै सदस्यहरूले आँफैले टिकट लिए तर द’र्भाग्य म’स्किलले चारजनाले मात्र जिते यो भन्दा लज्जाको विषयको अरू के ह’न सक्छ ? आँफै टिकट वाँड्ने, आँफै टिकट लिने र आँफ’ आफनो क्षेत्रमा जित्न पनि नसक्ने, अनि पराजयको दोषजती अर्काको टाउकोमा पन्छयाएर हामी उम्कन सक्दछौं ?
४— ६)÷४) को भागवण्डामा वाँडिएको पार्टी एकज’ट ह’नेछ, पार्टी व्यक्तिवादी प्रवृत्तिलाई त्याग गरेर समग्र रूपमा नेपाली काँग्रेस ह’नेछ, नेपाली काँग्रेस भित्र नेपाली काँग्रेस खोज्ने परिस्थितिको अन्त्य ह’नेछ, काँग्रेसबाट मेरो र तेरो भन्ने भेदको समाप्ति ह’नेछ, पार्टी अन’शासित भई विधि विधानले चल्ने पद्धति कायम ह’नेछ, पार्टीमा पद र पैसाको आधारबाट ह’ने राजनीतिको अन्त्य भै निष्ठा सदाचार र आदर्शको मान्यतामा आधारित देश र जनतालाई केन्द्रमा राखेर राजनीति गर्ने परिपार्टीको विकास ह’नेछ, पार्टीको म“लभ“त सिद्धान्तहरू राष्ट्रियता, प्रजातन्त्र र समाजवाद एवम् वीपीको विचार र चिन्तन व्यवहारमा लाग’ गर्न, यसलाई थप विकसित गर्दै संरक्षण एवम् प्रवर्धन गर्नेछ भन्ने विश्वास अहिलेको कांग्रेस नेतृत्व वाट गर्न सकिने अवस्था मैले देखेको छैन . के अहिले कांग्रेस केन्दीय समितिले निर्वाचनको पराजयको जिम्मेवारी लिन’ भनेको पार्टिलाई केहि व्यक्तीको ग’ट वनाएर चलाउन’ हो? के पार्टिमा टिकट वितरण गर्दा कार्यकताह?को आशंका गरेजस्तो पैसामा टिकट वितरण गनर्’ हो ? के टिकट वितरण गर्दा आफ्ना परीवार , नाता गोता र त्यो पनि नभए आफना वरिपरी घ’म्नेह?लाइृ टिकट दिएर राष्ट्र र जनताप्रति समर्पित कार्यकर्ताह?लाई पाखा लगाउन’ हो . यदि त्यो हो भने अव त्यसो ह’दैन भनेर वर्तमान नेतृत्वलाई विश्वास गर्ने आधारह? के के छन ? त्यहि क’रा मैले यो मेरो विचार र कार्यक्ममा कार्यकर्ता साम’ उठाउन चाहान्छ’ .
५—!३ औं महाधिवेशनमा सभापतिमा विजयी वनेका शेरबहाद’र देउवाजीले कांग्रेस कार्यकर्ताह?को विश्वास र पार्टीको सिद्धान्त विपरित पार्टीमा अझ व्यापक रूपमा ग’टलाई प्रोत्साहित गर्ने, पार्टी विधान बमोजिम परिचालन गर्ने कार्यमा सभापतिले प“र्ण रूपमा वेवास्ता गरि पार्टीलाई ध्वस्त बनाएको, पार्टीका भातृसंस्थाहरूलाई सशक्त वनाइ परिचालन गर्न नसकेको निर्वाचनमा पार्टीको सिद्धान्त, नीति विपरित पार्टीको कार्यसमितिलाई पनि छलेर प्रजातान्त्रिक म“ल्य र मान्यता एवम् स्वतन्त्र न्याय पद्धति प्रति पार्टीको अट’ट आस्था र विश्वासको भावनामा चोट प’ग्ने गरी पार्टी सभापति र सभापतिका हैसियतमा प्रधानमन्त्री बनेका देउवाजीको क्रियाकलापबाट पार्टीको लोकप्रियतामा प’ग्न गएको गंभीर क्षति लगायतको कार्यबाट !३ औं महाधिवेशनमा उहाँलाई सभापतिमा प्रस्तावक वसेको नाताले म अत्यन्त नै मर्माहत ह’न प’गेको छ’ . अतः मैले देउवाजीलाई !३ औं महाधिवेशनमा ज’न विश्वास लिएर सभापतिमा प्रस्तावित गरेको थिएँ, सभापतिका हैसियतमा उहाँको करिव द’ई वर्षको कार्यकाल र प्रधानमन्त्रीका हैसियतबाट उहाँले निर्वाह गरेको भ“मिकाबाट आज मेरो मन अत्यन्त नै द’ःखित ह’न प’गेको छ .
६— पार्टी पराजयको यो अत्यन्त गंभीर अवस्थामा त्यसको समीक्षा गर्न वसेको केन्द्रिय कार्यसमितिको वैठकले यसका यथार्थ कारणह? पत्ता लगाउने भन्दा समस्यालाई पन्छाउने उद्देश्यले केवल महाधिवेसन वा महासमितिको वैठकको क’रा उठाइएको हो भन्ने मलाई महश’स भएको छ . केन्द्रीय कार्यसमितिको वैठकले नेपाली कांग्रेसको पराजयको विषयमा यथार्थपरक ढङ्गबाट समीक्षा गर्न असमर्थ रहेको अवस्थामा त्यसको समीक्षा महाधिवेशन वा महासमितिबाट संभव रहँदैन . हालका तीनै तहमा भएको लज्जाष्पद पराजयको सम्प’र्ण जिम्मेवारी टिकट वितरण गर्ने संसदीय समिति, वर्तमान केन्दीय कार्यसमिति र यसको नेतृत्वले लिन’ पर्दछ भन्ने मेरो मान्यता रहेको छ . देशमा संविधानसभाबाट जारी संविधानको प्रावधान बमोजिम नयाँ प’नर्गठित जिल्ला, नगर र गाउको संरचनामा परिवर्तन भएको हँ’दा राष्ट्रको संवैधानिक व्यवस्थालाई मध्यनजर गरी नेपाली कांग्रेसको विधानमा समयान’क’ल परिमार्जन गरी सवै तहका समितिह?लाई विघटन गरी तदर्थ समिति बनाई सबै तहको अधिवेसन आगामी ६ महिना भित्र सम्पन्न गरी नयाँ निर्वाचनको माध्यमवाट नयाँ नेतृत्वको चयन गनर्’ एक मात्र समाधान हो .
७— म २))७ सालमा प्रजातन्त्र स्थापनाको आन्दोलनमा सकृय रहेको र २)!४ सालको भद्र अवज्ञा आन्दोलनमा काठमाण्डौमा सहभागी भई गिरफतारी दिएको र आजसम्म निरन्तर ?पमा पार्टीमा संलग्न हँ’दै आएको पार्टीको एउटा बफादार सिपाहीं ह’ . मैले सदैव निष्टा ,आदर्श र सिद्धान्तलाई महत्व दिदै आएको छ’ . भोलिका दिनमा पनि म मेरा यी मान्यताह?मा अडिग रहि रहने छ’ . जननेता वी पी कोईरालासंग निर्वासनमा बसेको र २)३३ साल पौष !६ गते वी पी निर्वासनलाई परित्याग गरी नेपाल आउन’ भन्दा अगाडि वी. पी. कोईरालाको ज्यान जोखिमबाट वचाउन मलाई पार्टी नेतृत्वले नेपाल पठाएको र तत्कालिन सरकारले मलाई मारे वी पी नेपाल नआउने र नमारेको अवस्थामा नेपाल आउने सर्तमा नेपाल आएको र पार्टी एवम् नेताको लागि ज्यानको समेत पर्वाह नगरेको वी. पी. कोईरालाको एउटा सच्चा अन’यायी ह’ं, त्यसैले त म आज पनि तपाईंह?को अगाडि उभिएर यति वोल्न सकेको छ’ .
आजको यो सभामा देशलाई संकटबाट जोगाउन म सम्प“र्ण नेपाली काँग्रेसका नेता तथा कार्यकर्ताह? ,त?ण र विद्यार्थीह?, महिला, दिदिबहिनीह? ,प्राध्यापक , शिक्षक , कान’न व्यवसायी र पत्रकार साथीह?लाई मेरो यो अभियानमा सरिक ह’न हार्दिक अन’रोध गर्दछ’ . म मेरा प’राना काँग्रेसका नेताह?लाई निरास नह’न र नेपाली कांग्रेसलाई वीपीको बाटोमा प’नस्र्थापित गर्ने अअिभयानमा संलग्न ह’न हार्दिक अन’रोध गर्दछ’ .
नेपाली कांग्रेसको यो अत्यन्त नै गंभिर अवस्थाबाट पार्टीलाई बचाउन मैले आफ्नो उमेरको क’नै पर्वाह नराखी पार्टीका जिम्मेवार साथीह?को विश्वास र भरोसा प्राप्त भएका बखत पार्टीको ज’नस’कै जिम्मेवारी लिएर पार्टीको वर्तमान नेतृत्वले विगतमा गरेका कमीकमजोरीह?लाई नदोहो¥याउने वाचाका साथै राष्ट्रियता प्रजातन्त्र र समाजवादका स्थापित मान्यता अन’सार पार्टी संचालन गर्ने प्रण यो समारोहमा गर्न चाहन्छ’ . देशको परिस्थिति र आम कार्यकर्ताको चाहनालाई आत्मसाथ गर्दा मैले पार्टिमा अझै सक्रिय भ“मिका निर्वाह गनर्’ पर्ने खाँचो महस’स गरेको छ’ . वर्तमान च’नौतिका अगाडि पार्टीको वर्तमान नेतृत्वबाट आम प्रजातन्त्रवादी र देशभरका निष्ठावान कार्यकर्ताको भावना अन’सार पार्टीलाई परिवर्तन गर्न संभव नभएको अवस्थामा पार्टीलाई यसका मौलिक सिद्धान्त र वीपी कोइरालाको विचार, स’वर्णजीको त्याग, गणेशमानजीको बीरता र किस’नजीको आदर्श र गिरिजाबाब’कोे क्रियाशिलताको बाटोबाट पार्टीलाई अगाडी लैजान नेपाली कांग्रेसका आम नेता तथा कार्यकर्ताह? एकज’ट भएर लाग्न हार्दिक अपील गर्न चाहन्छ’ . अन्तमा म जीवन पर्यन्त देश, नेपाली जनता र नेपाली काँग्रेसमा निष्ठाप“र्वक सदा समर्पित रही रहनेछ’ .
जयनेपाल !
क’ल वहाद’र (के.वी. ) ग’?ङ्ग